Hen suyễn là bệnh mãn tính đường hô hấp thường gặp nhất ở trẻ em. Tuy vậy, vì phát hiện chậm trễ nên việc điều trị bệnh còn nhiều khó khăn, dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như: Thường xuyên lên cơn, nhập viện thậm chí là tử vong. Bài viết này sẽ bổ sung những thông tin cụ thể nhất về biểu hiện, dấu hiệu và cách điều trị để phụ huynh sớm nhận biết và điều trị cho trẻ.
Hen suyễn ở trẻ nhỏ là gì?
Hen suyễn (hay còn gọi là hen phế quản) là bệnh viêm mãn tính đường hô hấp ở cả người lớn và trẻ em. Thông thường, đường dẫn khí hình ống sẽ đưa không khí vào và ra khỏi phổi. Tuy nhiên, khi đường hô hấp này bị viêm sẽ dẫn đến phù nề, nhạy cảm và phản ứng mạnh với những chất hít vào ở trẻ.
Trẻ nhỏ có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn người lớn từ 5 – 10%
Khi đường dẫn khí bị kích ứng, các cơ quan xung quanh sẽ co thắt lại khiến đường dẫn khí bị thu hẹp, ngăn không khí vào phổi. Khi đường dẫn này ngày một thu hẹp nhiều hơn, các tế bào hô hấp sẽ tạo ra chất nhầy nhiều hơn so với bình thường khiến cho đường hô hấp bị bít kín gây cần dấu hiệu hen phế quản. Những cơn hen sẽ xuất hiện liên tục mỗi lần đường hô hấp bị viêm.
Nguyên nhân hen suyễn ở trẻ
Nguyên nhân hen suyễn ở trẻ nhỏ thường bắt nguồn từ những nguyên nhân:
- Những dị nguyên trong gia đình như mạt bụi nhà, lông thú, gián, nấm, mốc, thuốc men, hóa chất…
- Dị nguyên từ môi trường bên ngoài như bụi đường phố, phấn hoa, nấm mốc, những hóa chất, chất lên men, chi tiết nhiễm trùng như virus, hương khói các loại…
- Nhiễm trùng trong đó chủ yếu ớt là do virus.
- Than, bụi bông, hóa chất độc hại trẻ vô tình tiếp xúc.
- Khói thuốc lá thụ động hút bởi các người xung quanh.
- Ô nhiễm từ môi trường không khí.
- Triệu chứng hen suyễn ở trẻ em: cha mẹ tuyệt đối không được bỏ qua.
Các đợt khởi phát hen suyễn ở trẻ em thường bắt nguồn từ việc tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên như: lông thú, hóa chất, khói thuốc, phấn hoa hoặc thay đổi thời tiết, nhiễm trùng không khí.
Những tác nhân gây bệnh và khiến cho bệnh hen suyễn ngày càng nặng
Bé bị bệnh hen suyễn thường có một số dấu hiệu chung, bao gồm:
Ho nhiều, nhất là về đêm, tái phát nhiều lần. Đây là phản ứng giúp cơ thể trẻ bài tiết và đẩy chất kích ứng ra ngoài. Tuy ho là biểu hiện của nhiều bệnh hô hấp khác nhau nhưng nếu trường hợp kéo dài, nhất là ban đêm thì có thể là dấu hiệu ban đầu của bệnh hen suyễn.
Thở khò khè: Khi phế quản bị phù nề, có nhiều chất nhày không khí đi qua sẽ bị cản trở tạo thành âm thanh khò khè. Đây là triệu chứng điển hình và dễ nhận thấy nhất ở người bệnh hen suyễn.
Khó thở, thở nhanh và gấp: Khi đường thở bị co hẹp trẻ nên thở nhanh và gấp để đảm bảo cung cấp đủ O2 cho cơ thể. Triệu chứng hen suyễn ở trẻ này sẽ nặng hơn khi bé di chuyển chạy nhảy, leo cầu thang…
Sắc mặt nhợt nhạt, đổ mồ hôi: Vì lượng O2 bổ sung cho cơ thể không đủ, trẻ sẽ mệt mỏi, nhợt nhạt và thường xuyên bài tiết mồ hôi.
Hen suyễn ở trẻ em có nguy hiểm không?
Nhóm trẻ nhỏ từ 12 tới 13 tuổi ở nước ta có tỉ lệ mắc bệnh hen cao hàng đầu Châu Á và đang ngày một gia tăng. Nếu không được phát hiện và điều trị nhanh chóng, hen suyễn ở bé có khả năng gây nhiều kết quả nghiêm trọng như:
+ Xẹp phổi: Đây là biến chứng thường gặp ở hơn 1/3 trẻ nhỏ nhập viện. Khi bệnh hen được kiểm soát, hiện tượng xẹp phổi sẽ được cải thiện.
+ Giãn phế nang đa tiểu thùy: Ở trẻ bị hen suyễn, sự đàn hồi của những phế nang sẽ tránh dần theo theo thời gian. Điều này dẫn đến thể tích khí thở ra hạn chế, khí cặn tăng.
+ Tràn khí màng phổi, trung thất: Khi bị hen phế quản các phế nang bị giãn rộng. Tại các vùng phế nang bị giãn ít có mạch máu nuôi dưỡng, áp lực trong phế nang tăng. Khi vận động nhiều, làm việc nghiêm trọng hoặc ho mạnh, phế nang dễ bị vỡ gây tràn màng phổi, tràn khí trung thất.
+ Ngừng hô hấp kèm tổn thương não: Thiếu O2 lâu ngày dẫn đến hiện tượng suy hô hấp, nếu kéo dài gây ra thiếu oxy não.
+ Suy hô hấp: Đây là biến chứng thường gặp ở các bệnh nhân hen cấp tính nặng hoặc hen ác tính. Bệnh nhân suy hô hấp cảm thấy khó thở liên tục, tím tái, đôi lúc dừng thở và bắt buộc được sự hỗ trợ của máy thở. Tình trạng này vô cùng nguy hiểm và có khả năng dẫn đến tử vong nếu không được áp dụng thuốc và máy hỗ trợ nhanh chóng.
Bệnh hen suyễn có lây không?
Nhiều người lo ngại về việc lây nhiễm bệnh hen suyễn. Thực tế đây không buộc phải bệnh lây nhiễm từ người thanh lịch người. Dù vậy, bệnh lại có tính chất di truyền, nếu trong gia đình cha mẹ mắc bệnh thì năng lực con cái mắc bệnh sẽ cao hơn rất nhiều.
Bệnh hen suyễn có chữa được không?
Hiện nay chưa có thuốc nào chữa khỏi triệt để được bệnh hen suyễn, người mắc bệnh sẽ buộc phải chung sống với nó cả đời. Dù vậy, nếu điều trị sớm và đúng cách bệnh có thể kiểm soát được hoàn toàn, không có hoặc ít xuất hiện triệu chứng, chức năng phổi hoạt động tốt gần như người bình thường.
Cách chữa bệnh hen suyễn mãn tính
Chữa bệnh hen suyễn bằng mẹo dân gian
Lá hẹ
Chữa hen suyễn bằng lá hẹ bằng cách áp dụng 1 nắm lá hẹ rửa sạch sẽ, giã nát và lọc lấy nước uống trực tiếp. Ngoài ra để đẩy lùi triệu chứng thở khò khè do viêm phế quản có khả năng dùng lá hẹ sắc lấy nước uống.
Lá hẹ có công dụng tuyệt vời trong điều trị bệnh hen suyễn
Hạt tía tô
Hạt tía tô kết hợp với các vị thuốc khác như: Bán hạ, trần bì, hạt ý dĩ, hạt củ cải… đem đun sắc sẽ được bài thuốc chữa hen phế quản hữu hiệu.
Ngải cứu giúp
áp dụng thân và lá ngải cứu giúp đem phơi khô để cắn và ngửi khó sẽ giúp hạn chế ho, long đờm hữu hiệu. Nhờ vậy, người bệnh hen suyễn sẽ thở dễ dàng hơn.
Nước chanh
Thường xuyên uống nước chanh sẽ giúp làm sạch sẽ, cải thiện tài năng hoạt động cho phổi làm cho người bệnh thở dễ dàng hơn. Bên cạnh đó nước chanh còn hữu hiệu tuyệt vời trong việc ngăn chặn những khía cạnh gây dị ứng tiếp xúc với hệ hô hấp, tránh nguy cơ xảy ra cơn hen ở người bệnh.
Phác đồ điều trị bệnh hen suyễn
Mục tiêu
- Phòng giảm thiểu những dấu hiệu mãn tính và khó chịu.
- Duy trì cho bé chức năng hô hấp bình thường hoặc gần như bình thường.
- Duy trì mức độ hoạt động bình thường cho trẻ, kể cả khi di chuyển mạnh.
- Phòng giảm thiểu những đợt hen cấp.
- Bổ sung các liệu pháp sử dụng thuốc tối ưu ít tác dụng phụ nhất có khả năng cho bé.
- Điều trị cắt cơn và dự phòng ngoài cơn hen.
Thuốc điều trị bệnh hen suyễn
Tùy từng dấu hiệu và hiện tượng bệnh, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc ưng ý. Tuy thế thông thường đơn thuốc điều trị bệnh hen suyễn sẽ bao gồm:
Thuốc làm hạn chế co thắt và tránh nhanh các triệu chứng như: Thuốc cường beta tác dụng ngắn, corticoid toàn thân, thuốc kháng cholinergic.
Điều trị viêm kèm theo bao gồm những loại thuốc cường beta tác dụng kéo dài, Corticoid dạng hít, thuốc chống viêm không steroid, thuốc kháng leucotrien, Theophyline.
Ngoài việc áp dụng thuốc, cần giáo dục trẻ về tầm quan trọng của bệnh, cách xử lý khi lên cơn hen suyễn và kiểm soát dị nguyên, yếu tố gây kích ứng trong môi trường.
Phác đồ điều trị cụ thể
- Điều trị cắt cơn
Tùy mức độ nghiêm trọng nhẹ của cơn hen cấp và đáp ứng của từng bệnh nhân bác sĩ sẽ kê đơn thuốc điều trị cắt cơn yêu thích. Một số loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:
Thuốc cường beta tác dụng ngắn giúp giãn và bảo vệ phế quản, phòng co cơ phế quản. Thuốc có nhiều dạng như: Thuốc uống, dạng xịt, khí dung, tiêm truyền tĩnh mạch. Dù vậy, thuốc thường kèm theo nhiều tác dụng phụ như: Run tay, đau đầu, tăng nhịp tim, hạ kali máu, tăng đường huyết. Thuốc được chỉ dẫn chỉ nên dùng 3 – 5 ngày với bé dưới 5 tuổi và 5 – 7 ngày với bé trên 5 tuổi.
Thuốc kháng cholinergic kết hợp với cường beta giao cảm giúp điều trị tốt những đợt hen cấp tình ở bé. Thuốc phổ biến nhất ngày nay là Ipratropium dạng khí dung. Dùng liều 1 ống 4 lần/ngày hoặc 0.25 – 2mg/kg hoặc mỗi ngày khi nhu yếu để đạt được kiểm soát kéo dài. Tuy nhiên liều lượng tối đa không vượt quá 60mg/ngày.
- Điều trị dự phòng hen
Dựa theo bậc và thể hen lâm sàng, nhóm tuổi và mức độ kiểm soát hen để lựa chọn thuốc dự phòng ưa thích.
Theo đó, trẻ dưới 5 tuổi hen dai dẳng đã điều trị dự phòng bằng antileucotrien (LTRA) hàng ngày đáp ứng kém, có tiền sử dị ứng trong gia đình có thể cân nhắc cho sử dụng corticoid đường hít (ICS), liều thấp sử dụng hàng ngày để kiểm soát hen.
Để đánh giá hiệu quả kiểm soát hen cần cho dùng ít nhất 3 tháng. Trẻ khò khè tái diễn do nhiễm virus, không có tiền sử dị ứng có thể dùng antileucotrien để dự phòng.
Những điều cần chú ý khi điều trị bệnh hen suyễn
Trong việc sử dụng thuốc dự phòng
Bé không thức giấc về đêm trong khoảng 1 tháng, không có nguy cơ con kịch phát không nên dùng thuốc dự phòng.
Bệnh nhân có 1 hoặc nhiều chi tiết nguy cơ gây kịch phát, tần suất triệu chứng ít. Bệnh nhân cần SABA từ 2 lần/tuần đến 2 lần/tháng, thức giấc vì hen 1 hoặc nhiều lần/tháng có thể dùng ICS liều thấp.
Phác đồ điều trị bệnh hen suyễn ở trẻ nhỏ
Bệnh nhân có triệu chứng hen ở đa số những ngày, thức giấc vì hen 1 lần/tuần hoặc hơn, có chi tiết nguy cơ áp dụng ICS liều trung bình hoặc liều thấp ICS/LABA.
Bệnh nhân hen nghiêm trọng không kiểm soát, hen kịch phát cần áp dụng OCS ngắn và thuốc dự phòng ICS liều cao hoặc ICS/LABA liều trung bình.
Trước khi điều trị dự phòng bắt đầu
- Ghi lại những biểu hiện chẩn đoán hen.
- Ghi lại mức độ kiểm soát triệu chứng được cho là hen suyễn của bé và khía cạnh nguy cơ, bao gồm cả chức năng phổi.
- Cân nhắc các yếu tố ảnh hưởng khi lựa chọn phương pháp điều trị.
- Đảm bảo rằng trẻ có thể sử dụng thuốc xịt đúng cách hoặc chủ đông/nhờ người khác hỗ trợ.
- Ghi rõ rệt lịch khám lại và tái khám đúng thời gian.
Sau quá trình điều trị dự phòng
Phụ thuộc vào mức độ cần phải có lâm sàng để đánh giá trình độ đáp ứng của bệnh nhân sau 2 – 3 tháng hoặc sớm hơn
Kiểm soát tốt đạt được và duy trì trong 3 tháng có khả năng cân nhắc giảm liều.
Trẻ bị hen suyễn nhập viện khi nào?
Bé được chỉ định nhập viện khi không đáp ứng được liệu pháp cường beta, có lưu lượng đỉnh <50% so với kết quả tốt nhất trước đó sau khi dùng thuốc. Trẻ có triệu chứng khó thở, co kéo cổ là lồng ngực, rướn người, đi lại và nói chuyện khó khăn, ngừng chơi, môi hoặc móng tay tím tái.
Trẻ bị hen suyễn nên gặp bác sĩ chuyên khoa khi có đợt cấp đe dọa tính mạng và đã nhập viện khoa điều trị tích cực nhưng không đạt kiểm soát sau 3 – 6 tháng điều trị và tình trạng:
- Bệnh có các triệu chứng và dấu hiệu không điển hình
- Biểu hiện nặng và dai dẳng
- Bé cần uống 2 đợt corticoid trong 1 năm.
Hen suyễn nên ăn gì và kiêng gì?
Người bệnh hen suyễn nên tuân theo chế độ ăn uống nghiêm ngặt để giảm thiểu cơ thể kích thích gây cơn hen kịch phát, có khả năng đe dọa tới tính mạng. Một số chú ý trong chế độ ăn uống của trẻ hen suyễn, bố mẹ cần ghi nhớ bao gồm:
Hạn chế sử dụng thức ăn mặn, nhiều muối bởi có khả năng khiến tình trạng tồi tệ hơn
Không sử dụng rượu bia, chất kích thích do histamine trong rượu có khả năng gây hắt tương đối, chảy nước mắt, thở khò khè
Việc áp dụng đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn có chứa chất bảo quản sẽ gây kích ứng phổi, khiến cho bệnh nghiêm trọng hơn
Bên cạnh đó cha mẹ cần cho bé bị viêm phế quản sử dụng tăng cường:
- Các loại rau củ quả giàu vitamin C, E và chất chống oxy hóa. Một số loại thực phẩm được khuyên dùng bao gồm: Cà rốt, bí xanh, rau xanh sẫm màu, khoai lang…
- Các loại thực phẩm giúp tăng đề kháng, tiêu đờm giúp thông thoáng đường thở như: Hành tây, tỏi, ớt, nghệ, rau thơm, ngũ cốc…
- Thực phẩm giàu magie có tác dụng kháng viêm, giãn cơ trơn tốt cho người bệnh hen suyễn và tránh tài năng tái phát bệnh
- Thực phẩm giàu axit béo omega 3 từ cá và những loại hạt có dầu sẽ giúp hạn chế viêm, phòng ngừa và điều trị hen phế quản
Qua bài viết chắc hẳn độc giả đã có được cái nhìn tổng quan về bệnh hen suyễn cũng như nhận biết được triệu chứng, cách điều trị hữu hiệu. Hy vọng rằng những thông tin trên đây sẽ hữu ích cho bạn đọc trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh cho con em mình.
>>Có thể bạn quan tâm:
>>Có thể bạn quan tâm:
0 nhận xét:
Đăng nhận xét